Üryan Hızır

Üryan Hızır ulu bir evliyadır

Üryan Hızır, Muhammed Ali neslinden keramet sahibi, velilik mertebesinde ulu bir Kamil-i Mürşit’tir. Pertek ilçesi Zeywe köyünde yaşamıştır. Türbesi halen bu köydedir. Üryan Hızır,  yine bir başka veli olan Hubyar Sultan’ın mürşididir. Sultan Hıdır diğer adıdır.

Ocak Talipleri Tunceli, Malatya, Erzurum, Adıyaman, Erzincan, Maraş, Sivas, Çorum, Antep illerinde yaşar.

Üryan Hızır’ın Padişaha keramet göstermesi

Rivayet edilir ki , bugünkü Pertek ilçesine bağlı Merkez Dorutay köyü yakınlarında yaşlı bir zat yaşarmış. O tarihlerde bunların, buraların kumandanı olan Alâeddin Paşa ordusu ile birlikte buraların denetimini yaparken akşam olur ve Dorutay köyü yakınlarındaki sultan gölü mevkiinde geceyi geçirmeye karar verir. Çadırlar kurullur , yerleşme başlar. O sırada Sultan Alâeddinin yanına gelen gözcülerden biri “Sultanım şu ileride çadıra benzer bir şey ve içinde bir ışık hüzmesi var ” der . Sultan Alâeddin de; gidin bkın bakalım. Kimler varsa gelip bana bilgi verin der. İki tane atlı asker bu çadırın yanına gönderilir. Askerler gelip bakarlar ki bir eski çadır ve bu çadırın içinde yaşlı bir zattan başka kimse yok. Askerler sorarlar:
-İhtiyar kimsin sen? burada ne işin var? ihtiyar:
-Gördüğünüz gibi bir ben-i Ademim, adım Sultan Hıdırdır der. Bir toprak güvecim , bir seccadem ve bir de atıma yedirmek için bir miktar arpam var Askerler:
-Biz Sultan Alâeddinin askerleriyiz , seni sultanımıza götürmek istiyoruz , deyince bu defa ihtiyar , buralara kadar zahmet edip gelen sultanınıza söyleyiniz buyursun misafirim olsun. Fakirhanemize şeref versin.
-İyi ama gelecek olan koca bir sultan. Yanında bir hayli vezir, vezirâzam ve kumandaları var. Bunları oturtmak için halın bile yok. Hem kaldı ki koca ordu, gelince ekmek ister , aş ister . Bunları nasıl ağırlarsın? İyisi mi biz seni oraya huzura götürelim. İhtiyar:-Tanrı misafiri umduğunu değil bulduğunu yer. Yüce Allah’ın izini ile mahçup olmayız. Buyursunlar gelsinler diye cevap verir.
Askerler geri döner , durumu Sultan Alâeddin Keykubata anlatırlar.  Alâeddin Keykubat da bu ihtiyarı merak eder ve ertesi gün ihtiyarı ziyare eder. Çadıra gelir gelmez ihtiyar nezaketle sultanı selâmlar ve altına seccadesini serer. Her gelen bu seccadeye oturur, fakat seccadenin bir kenarı daima boş kalır. Sultan Alâeddin hayretler içinde kalır ve hayretini gizlemez , durumunu öğrenmek için seccadeye oturan vezir , kumandan ve askerlerine bir komutla “Ayağa kalk” der. Herkes ayağa kalkar. Sultan bakar ki yerde küçücük bir seccade var. “Otur” diye emir verir. Bakar ki yerde oturan kimse yok . Herkes seccadenin üzerinde oturmuş. Hayretler içinde kalırsa da sesini çıkarmaz.
Biraz sonra yaşlı adam topraktan yapılmış güvecin içerisinde bir miktar aş olduğu halde Sultan Alâeddinin önüne bırakır. Sultan:
-Baba erenler , bunu hangimiz yiyeceğiz?
İhtiyar da; Sultanım Besmele ile başlayın yemeye inşallah hepinize kadar yetecek vardır. Diye cevap verir.
Sultan Alâeddin ve yanındakiler başlarlar yemeği yemeye , küçük güvecin içerisindeki yemek bütün askerler tarafından yenilir. Herkesin karnı doyar. Fakat yemek bit türlü bitmez. Sonra direkte asılı bulunan dağarcıkın(kuzu ve oğlak derisinin tabaklanmış, kurutulmuş ismi) içindeki arpadan atlara arpa dağıtmaya başlar. Bütün atlara arpa verildiği halde dağarcıktaki arpanın hala bitmediği görülür.
Sultan Alâeddin bu zatın ermiş ve keramet sahibi bir zat olduğunu anlar ve ona:
-Sen burada yalnız başına yaşlı bir ihtiyar olarak zor yaşarsın. Ben sana askerlerimin içerisinden akıllı, dürüst , itaatkâr asker vereceğim. Bunlar ölünceye kadar senin emrinde ve hizmetinde olacaklar , der , 3 veya 5 askeri ve bulunduğu bölgeyi de vakıf olarak kendisine bırakır ve vedalaşarak ayrılırlar.
Rivayet olunur ki Sultan Alâeddinin bıraktığı 3 askerin isimleri  Resul , Munzur ve Delildir. Bunlar yaşlı Sultan Hıdırın ölünceye kadar ona hürmet ve itaatte kusur etmezler. Sultan Hıdır öldüğü zaman Dorutay köyünün güneyinde ve köyün alt tarafında fakirlik denen mevkiiye defnedilir. Ancak burası köylüler tarafınfan temiz tutulmaz. Gübre dökülür , hayvanların yatak yeri yapılır.
Bir süre sonra bir Cuma gecesinin sabahında bir de bakarlar ki oradaki mezar bugünkü Dorutay(eski ismi ile Zeve) köyünün ortasında bulunan yüksek tepenin üzerine gelmiş ve buradaki ulu ağacın altında mekân kılmıştır. Bilahare üzerine Selçuklu Sultanı tarafından bugünkü türbesi yapılmıştır.