Bağımsızlık ve Cumhuriyet Mücadelesinde Dersim
Nisan 1920 Dersim Tam destek ile mecliste
Ahmet Ramiz (Tan), Diyab Ağa (Yıldırım), Hasan Hayri (Kanko), Mustafa Ağa (Öztürk), Mustafa Zeki (Saltık) ve Abdülhalik Tevfik (Gençtürk) Dersim mebusları olarak kurtuluş savaşına ve halka dayalı cumhuriyet devrimlere tam destek verir.
Diyap Ağa’nın Mecliste tarihe geçen tek konuşması
Temmuz 1921 Ordu Sakarya’nın ardına çekilir. Top sesleri Ankara’dan duyulmaya başlar. Mecliste Meclisin Kayseri’ye taşınması tekli edilir. Teklif edenlerden biri de Fevzi Paşa’dır.
Dersim Milletvekili Diyap Ağa elini kaldırdı. Oturumu yöneten Adnan Bey şaşırdı. Zira Diyap Ağa o ana kadar hiç mecliste söz alıp konuşma yapmamıştır.
Diyap Ağa ağır ağır kürsüye geldi. Meclis’i süzer. Meclis tikkatli onu dinler.
– “Lafım kısadır” der. “Biz buraya kaçmaya mı geldik, yoksa kavga ederek ölmeye mi?”
Sözünü alkışların arasında yerine oturarak tamamlar. Meclisin Kayseri’ye taşınması kabul edilmez.
30 Ağustos 1919 Mustafa Kemal’e destek
Elâzığ Valisi Ali Galip Paşa Ferhatuşağı Reisi ve Rus harbinde Ruslara karşı sivil milislere albaylık rütbesiyle savaşan Diyap Ağa’yı çağırır. Diyap Ağa yaşı nedeni ile küçük kardeşi Haydar Ağa’yı gönderir. Ali Galip Paşa yüklü bir miktarda altını Haydar Ağa’ya Atatürk’ün Erzurum’dan Sivas’a geçerken yolunun kesilerek suikast sonucu öldürülmesi için verir.
Erzincan boğazında jandamalar Erzurum kongresinden sıvasa hareket eden Atatürk’e “Dersimli çeteler boğazı kapatmış, tehlike var geçilmez derler. Kafilenin zamanı olmadığından yoluna devam eder. Diyap Ağa kendi aşiretindeki milisleri yanına alarak yolu keser. Atatürk’ün emir subayı “Paşam “Paşam, Dersimli milisler yolumuzu kesti. Çatışalım mı?” diye sorduğunda Atatürk “Dersimlilerden bize zarar gelmez. Çatışmayın.” diye talimat verir.
Diyap Ağa Atatürk’ün aracının yanına giderek aldıkları altını Atatürk’e verir. “İstiklal Savaşı’nda sizin buna ihtiyacınız var. “Paşam, bizim dışımızda da yerel milislere para ve altın verilmiş olabilir. Başka milisler de size suikast
düzenleyebilir. Size Sivas’a kadar eşlik etmek isteriz.” der ve Sivas’a kadar eşlik eder.
Bu desteğin önemli kişilerinden ikisi Hasan Hayri ve Kareli Mehmet Efendi’dir.
Bağımsızlık ve devrimlere destek veren Dersim’li atalarımıza şükranlar sunuyoruz.
Nihat Vural
